C.O.V. Excelsior geeft Mendelssohns ‘Elias’ doorleefde glans

door Jan-Willem van Ree

Aan alle voorwaarden was voldaan voor een succesvolle uitvoering van Mendelssohns oratorium Elias door C.O.V. Excelsior. Niet minder dan negen topsolisten (onder wie sopraan Johannette Zomer en bas Frans Fiselier) namen de solopartijen voor hun rekening. Het Nederlands Begeleidingsorkest tekende voor de instrumentale omlijsting. Dit alles tegen het schilderachtige decor van een goed gevulde Wageningse Johannes de Doperkerk, met onder het publiek ook de nieuwe burgemeester en de wethouder van cultuur.

Maar het waren de leden van Excelsior zelf, aangevuurd door dirigent Gerben Budding, die voldeden aan de belangrijkste voorwaarde voor dit succes. Zij brachten een doorleefde en overtuigende uitvoering van Mendelssohns meesterwerk.

Elias

Het oratorium Elias is beslist geen sinecure. Vanwege de vele koorstukken en het vocaal harde werken krijgt het werk onder zangers nog wel eens de bijnaam ‘oliejas’. Excelsior daarentegen omarmde deze vocale uitdaging. Vanaf de eerste inzet tot aan het slotakkoord stond de koorklank als een huis. Hierin had dirigent Gerben Budding duidelijk letterlijk de hand. Met punctuele souplesse leidde hij koor, orkest en solisten door Mendelssohns dramatische oratorium over de lotgevallen van de Bijbelse profeet Elia.

Een bijna-opera

Een dramatisch oratorium is Elias zeker, want als luisteraar waan je je soms bijna in een opera. Dat is niet zo vreemd, want Mendelssohn was aanvankelijk van plan een opera over Elia te componeren. Hoewel hij dit idee gaandeweg liet varen, herinnert nog veel in Elias aan dit oorspronkelijke plan. Neem alleen al de ongebruikelijke opening, die niet begint met een instrumentale ouverture of een openingskoor, maar met een krachtige solo van Elia zelf, hier prachtig vertolkt door Frans Fiselier. Bovendien zit Elias vol met overweldigende climaxmomenten, zoals het stuwende Baäl-koor, waarin de Baäl-priesters steeds zenuwachtiger worden, wanneer hun gebeden niet worden verhoord. Excelsior wist die muzikale spanning geraffineerd op te bouwen dankzij de door Mendelssohn zorgvuldig uitgekiende tempowisselingen.

Magisch moment

Alsof Gerben Budding de dramatische zeggingskracht nog wilde vergroten, liet hij de solisten vanaf diverse plekken in de kerkruimte zingen. Een magisch moment vormde het engelenterzet, dat door de sopraan- en altsolisten onbegeleid vanaf de galerij achterin de kerk werd gezongen. Vertederend was de tweespraak tussen Elia en ‘der Knabe’ hier gezongen door jongenssopraan Thijs van der Linden.

Tour de force

Een van de indrukwekkendste vocale hoogtepunten vormde het koor ‘Heilig, heilig, heilig’ voor vrouwelijk solistenkwartet en koor. Dit keer stonden de solisten dwars op het koor opgesteld, waardoor het kleine en het grote ensemble elkaar het ‘Heilig’ letterlijk toezongen. Een vocale tour de force, omdat de acht partijen van solisten en koor gaandeweg langzaam met elkaar versmolten, maar individueel toch hoorbaar bleven.

Met kop en schouders

De stilte na de slotmaten van Mendelssohns Elias was veelzeggend. Met opgeheven linkerhand hield Gerben Budding de muzikale spanning nog even vast, alvorens het applaus losbarstte. Niet alleen het naar Wageningen afgereisde Edese publiek was onder de indruk. Ook zangers uit diverse Wageningse kamerkoren en enkele prominenten uit het Nederlandse muziekleven toonden zich verrast door het hoge muzikale niveau van Excelsior. “Ik heb in de wereld van de amateurkoren veel ‘Eliassen’ gehoord, maar deze stak er met kop en schouders bovenuit”, werd mij na afloop toevertrouwd. Een beter compliment kun je niet krijgen!